Repo Ayarları

apt paket yöneticisi, paketleri indirmek için depo (repository) adı verilen sunuculardaki kaynak listelerini kullanır. Bu depoların tanımları /etc/apt/sources.list dosyasında ve /etc/apt/sources.list.d/ dizini altındaki .list uzantılı dosyalarda bulunur.

sources.list Dosyasının Yapısı

/etc/apt/sources.list dosyasındaki her satır genellikle şu formatı takip eder:

deb http://deb.debian.org/debian/ bookworm main contrib non-free non-free-firmware
deb-src http://deb.debian.org/debian/ bookworm main contrib non-free non-free-firmware

deb http://security.debian.org/debian-security bookworm-security main contrib non-free non-free-firmware
deb-src http://security.debian.org/debian-security bookworm-security main contrib non-free non-free-firmware

# bookworm-updates, previously known as 'volatile'
deb http://deb.debian.org/debian/ bookworm-updates main contrib non-free non-free-firmware
deb-src http://deb.debian.org/debian/ bookworm-updates main contrib non-free non-free-firmware

(Yukarıdaki örnek Debian 12 "Bookworm" içindir.)

• Tür:

  • deb: İkili (binary) paketler için depo (en yaygın).

  • deb-src: Kaynak kod paketleri için depo (genellikle geliştiriciler için gereklidir).

• URI: Deponun adresi (örn. http://deb.debian.org/debian/). Genellikle ülkeye özgü bir ayna (mirror) adresi de kullanılabilir (örn. http://ftp.tr.debian.org/debian/).

• Dağıtım (Distribution): Hangi Debian sürümünün kullanılacağını belirtir. Bu, sürümün kod adı (bookworm, trixie vb.) veya sürüm dalı (stable, testing, unstable) olabilir. Güvenlik güncellemeleri için genellikle <kodadı>-security (örn. bookworm-security), önemli güncellemeler için <kodadı>-updates (örn. bookworm-updates) kullanılır.

• Bileşen(ler) (Component(s)): Deponun hangi bölümlerinin kullanılacağını belirtir. Boşlukla ayrılırlar. Standart Debian bileşenleri şunlardır:

  • main: Debian Özgür Yazılım Yönergeleri'ne (DFSG) uyan, tamamen özgür paketleri içerir. Debian sisteminin temelini oluşturur.

  • contrib: DFSG'ye uyan ancak non-free bölümündeki paketlere bağımlı olan özgür paketleri içerir.

  • non-free: DFSG'ye uymayan, yani özgür olmayan lisanslara sahip paketleri içerir (örn. bazı aygıt sürücüleri, firmware'ler, özel yazılımlar).

  • non-free-firmware: Debian 12 ile birlikte non-free bölümünden ayrılan, özgür olmayan firmware dosyalarını içeren bileşen. Kurulum sırasında veya sonrasında bazı donanımların çalışması için gerekebilir.

/etc/apt/sources.list.d/ Dizini

Sistemin ana sources.list dosyasını temiz tutmak ve üçüncü parti depoları (örneğin Google Chrome, Spotify, Docker vb. tarafından sağlananlar) veya kişisel depoları yönetmek için /etc/apt/sources.list.d/ dizini kullanılır. Bu dizine eklenen .list uzantılı her dosya, sources.list ile aynı formatta depo tanımları içerebilir. apt update komutu bu dizindeki dosyaları da okur.

Örnek bir /etc/apt/sources.list.d/google-chrome.list dosyası:

deb [arch=amd64] http://dl.google.com/linux/chrome/deb/ stable main

Depo Eklemek ve Yönetmek

Manuel Düzenleme: Depoları yönetmenin en temel yolu /etc/apt/sources.list dosyasını veya /etc/apt/sources.list.d/ altındaki dosyaları bir metin düzenleyici ile (root yetkisiyle) düzenlemektir.

add-apt-repository (Özellikle Ubuntu/PPA için): Bu komut, özellikle Ubuntu'daki PPA (Personal Package Archives) depolarını eklemek için kullanılır. Depo adresini, dağıtım bilgilerini ve gerekli GPG anahtarını otomatik olarak eklemeye çalışır. Debian'da da bulunabilir (software-properties-common paketi ile gelir) ancak PPA'lar Debian için resmi olarak desteklenmez ve kararlılık sorunlarına yol açabilir.

# Örnek bir PPA ekleme (Ubuntu'da yaygın)
# sudo add-apt-repository ppa:webupd8team/java
# sudo apt update 

Normal depoları eklemek için de kullanılabilir, ancak genellikle manuel düzenleme veya ilgili yazılımın belgelerinde belirtilen yöntem (örn. GPG anahtarını indirip .list dosyası oluşturma) daha yaygındır.

GPG Anahtarları: Güvenli depolar, paketlerin orijinalliğini doğrulamak için GPG anahtarları kullanır. Bir depo eklediğinizde, genellikle o deponun GPG anahtarını da sisteme eklemeniz gerekir. Bu işlem genellikle wget veya curl ile anahtarı indirip gpg --dearmor ile dönüştürdükten sonra /etc/apt/trusted.gpg.d/ dizinine kaydetmek veya apt-key add (eski yöntem, daha az güvenli) komutu ile yapılır. Modern .list dosyaları signed-by seçeneği ile doğrudan anahtar dosyasını belirtebilir. Üçüncü parti depoları eklerken, ilgili yazılımın belgelerindeki adımları takip etmek en doğrusudur.

Değişiklikleri Uygulama (apt update)

/etc/apt/sources.list dosyasında veya /etc/apt/sources.list.d/ altındaki dosyalarda herhangi bir değişiklik yaptıktan sonra, apt'nin yeni depo bilgilerini ve paket listelerini alması için mutlaka aşağıdaki komut çalıştırılmalıdır:

sudo apt update

Bu komut, yeni eklenen depolardaki paketleri apt search ile aranabilir ve apt install ile kurulabilir hale getirir.