Arch Linux

Başlangıç

Arch Linux, kurulumun mümkün olabilmesi için aktif bir internet bağlantısı gerektirir. Aktif bir internet bağlantınız olduğundan emin olduktan sonra yükleme CD'sini boot ediniz. Boot ettikten sonra önünüze gelen ekranda "Boot Arch Linux (x86_64)" seçeneğini seçiniz.

Boot etme işlemi tamamlandıktan sonra önümüze bir terminal gelecek ve yükleme işlemini buraya komutları girerek gerçekleştireceğiz.

İnternet Bağlantısı Kurulumu

Yapacağınız ilk işlem, internet bağlantısını kontrol etmek olacak. Arch Linux kurulum ortamı, açıldığı andan itibaren dhcpcd daemon'unu aktif hale getirir ve internet bağlantısı kurmaya çalışır. Bağlantının mevcut durumunu kontrol etmek için ping komutunu kullanabilirsiniz. Örnek olarak:

ping archlinux.org -c 5

Eğer internet bağlantısı yoksa dhcpcd servisini systemctl stop dhcpcd@<TAB> komutuyla durdurmalı ve internet bağlantısı için gerekli ayarları yapmalısınız.

İnternet bağlantısı olmaması durumunda, ip addr veya ifconfig komutlarıyla interface ismini öğrenip /etc/dhcpcd.conf dosyasını tercih ettiğiniz editör programı (vi, vim veya nano) ile gerekli ayarları yapacak şekilde değiştirmelisiniz.

vim /etc/dhcpcd.conf

Örneğin statik bir IP konfigürasyonu aşağıdaki gibi olabilir. Bu satırlar dosyanın orijinal halinde bulunmayacaktır ama siz ekleyebilirsiniz.

interface eth0
static ip_address=10.1.1.30/24
static routers=10.1.1.1
static domain_name_servers=10.1.1.1

interface wlan0
static ip_address=10.1.1.31/24
static routers=10.1.1.1
static domain_name_servers=10.1.1.1

Bu ayarı yaptıktan sonra tekrar internete bağlanabilmeniz için dhcpcd servisini tekrar aktifleştirmelisiniz.

systemctl start dhcpcd@<TAB>

Eğer bağlantıyı wifi ile kuracaksanız, kablosuz interface ismini öğrenmek için iw dev komutunu kullanabilirsiniz. İnterface'in açık olduğundan emin olmak ve teyit etmek için

ip link set interface up
ip link show interface 

komutlarını kullanabilirsiniz. Aşağıdaki komutla Wi-Fi kurulum arayüzünü getirebilir ve gerekli ayarları yapabilirsiniz.

wifi-menu interface

İnternet bağlantısı sağlandıktan sonra sistem saatinin ayarının düzgün olduğundan emin olmalısınız.

timedatectl set-ntp true

Diskler

Bundan sonraki basamak disklerin biçimlendirilmesi olacak. Disklerin mevcut durumunu öğrenmek için aşağıdaki komutu uygulayabilirsiniz.

lsblk

Biçimlendirme işlemi için cfdisk programını açıp, arayüz üzerinden mount pointleri ve partition boyutlarını ayarlayabilirsiniz. Eğer birden çok fiziksel sürücünüz varsa, cfdisk /dev/sda örneğinde olduğu gibi, ilgili sürücünün ayarlarını yapabilirsiniz.

cfdisk açıldıktan sonra size "partition table" biçimini soracaktır, "dos" olarak işaretleyebilirsiniz.

Gelen ekranda ok tuşlarını kullanarak [New] seçeneğini işaretleyiniz ve ilgili partition için istediğiniz boyutu seçiniz. Aynı prosedürü kullanarak birden fazla partitionun ayarını yapabilirsiniz. Bu örnekte /dev/sda sürücüsü /dev/sda1 ve /dev/sda2 olmak üzere iki partition'a ayırılmış durumda.

Yaptığınız değişiklikleri kaydetmek ve diske yazmak için [Write] seçeneğini seçip yes yazmalısınız. lsblk komutunu tekrar çalıstırdığınızda, yaptığınız değişikliklerin uygulanmış olduğunu göreceksiniz.

Şimdi dosya sistemlerinin oluşturulması gerekiyor. Bunu yapmak için yeni oluşturduğunuz her partition'u ayrı ayrı formatlamalısınız.

mkfs.ext4 /dev/sda1
mkfs.ext4 /dev/sda2

Bu komutları uyguladığınızda sda1 ve sda2 partitionlarınız ext4 dosyalama sisteminde formatlanmış olacak. Formatlayabileceğiniz başka dosyalama sistemleri ve ilgili komutlar için man mkfs komutunu çalıştırabilirsiniz.

Eğer bir swap partitionu istiyorsanız tek yapmanız gereken, normal partition'ların yaratılma prosedürüne ek olarak, yeni bir partition daha kurmak ve aşağıdaki komutları çalıştırarak swap partition'unu aktif hale getirmek. Örneğin bir /dev/sda3 partitionu swap olarak kurulmak istendiğinde bu komutlar kullanılabilir. Bunu yaparken cfdisk içerisinden type olarak swap seçmelisiniz.

mkswap /dev/sda3
swapon

Bu işlemleri tamamladığınızda, yaptığınız değişiklikleri görmek için blkid komutunu kullanabilirsiniz.

Mount pointlerin ayarlanması için önceden ayarlamış olduğunuz partition'ları, aşağıdaki komutları kullanarak uygun gördüğünüz yerlere mount etmelisiniz. Verilen örnek ayrı /home ve / (root) partition'ları içindir. /home partition'ınını kurmak içi önce gerekli alt dizini açmalısınız. Bu aşamada /mnt dizinini, kurmak istediğiniz sistemin root dizini olarak düşünmek size yardımcı olacaktır.

Komutlar	Açıklamalar
mount /dev/sda1 /mnt	sda1 diskini root partition'u olarak mount eder
mkdir /mnt/home	Sistemimizi kuracağımız / dizini altındaki /home dizinimizi temsil edecek dizini oluşturur
mount /dev/sda2 /mnt/home	sda2 diskini ilk komut ile yarattığımız /home dizinine mount eder

Bu işlemler sonrasında ulaşmak istediğimiz sonuç şekildeki gibidir.

Bununla sistemin bu şekilde kurulmasını amaçlıyoruz.

root (sda1)
│   bin    ───────────────>
│   etc    ───────────────>
│   dev    ───────────────>
│   proc   ───────────────>
│   var    ───────────────>
│   tmp    ───────────────> Bu dizinler sistem kurulduğunda oluşacak.
│   usr    ───────────────>
│   boot   ───────────────>
│   lib    ───────────────>
│   home (sda2)
│   opt    ───────────────>
│   mnt    ───────────────>
│   media  ───────────────>
│   srv    ───────────────>

Kurulum

"/" olmasını istediğiniz partition /mnt altında mount edildiği için sistemin yüklemesini bu dizinde yapmalısınız. Arch Linux, kurulum için pacstrap script'ini kullanır. pacstrap birinci argüman olarak sistemin kurulacağı dizini alır. Diğer argümanlar ise sistem kurulurken kurulacak paketleri gösterir. base ve base-devel paketler Arch Linux'un temelini oluştururken burada ek olarak vim paketinin kuruluş esnasında yüklenebileceğini gösteren bir örnek verilmiştir.

pacstrap /mnt base base-devel vim

Bu komut uygulandıktan sonra internet hızınıza bağlı olarak bir süre paketlerin inmesini ve kurulmasını bekleyeceksiniz.

İşlem tamamlandıktan sonra fstab dosyasını oluşturmanız gerekiyor. Bunu "label" ya da "UUID" kullanarak yapabilirsiniz ancak tavsiye edilen yöntem UUID kullanmaktır (UUID'leri görmek için daha önce bahsi geçen blkid komutunu kullanabilirsiniz).

genfstab -U -p /mnt >> /mnt/etc/fstab

Bu işlem de tamamlandıktan sonra vim /mnt/etc/fstab komutuyla fstab dosyasını kontrol edebilir ve üzerinde değişiklik yapabilirsiniz.

arch-chroot /mnt komutunu kullanarak kurduğunuz sistemin içine girmelisiniz. Bu size yeni kurduğunuz sistemin root kullanıcısı gibi davranma gücü verir.

Dil ayarlarını yapmak için aşağıdaki dosyayı kullanmalısınız.

vim /etc/locale.gen

Bu dosyanın içinde, sistem kurulduğunda hangi dilleri kullanmak istiyorsanız onları başlarındaki "#" işaretini kaldırarak uncomment etmelisiniz. Bu işlemi tamamladıktan sonra dil ayarını oluşturmak için aşağıdaki komutları uygulamalısınız. Örnekte en_US kullanılmıştır, diğer dilleri locale.gen dosyasında bulabilirsiniz.

locale-gen
echo LANG=en_US.UTF-8 > /etc/locale.conf
export LANG=en_US.UTF-8

Klavyeyi ayarlamak için /etc/vconsole.conf dosyasını kullanabilirsiniz. İngilizce için en veya Türkçe için tr parametrelerini kullanarak dosyanın içine yerleştirebilirsiniz.

echo KEYMAP=en > /etc/vconsole.conf

Sonraki adım zaman diliminin ve zamanın ayarlanması olmalıdır. Bunun yanında hardware saatini de ayarlamalısınız.

ln -s /usr/share/zoneinfo/Turkey /etc/localtime
hwclock --systohc --utc

Yaptığınız zaman ayarlarını kontrol etmek için date komutunu kullanabilirsiniz.

Belirlediğiniz makine ismini (hostname) ayarlamalısınız.

echo MAKİNE_İSMİ > /etc/hostname

Kullanıcı eklemek için aşağıdaki komut uygulanmalıdır.

useradd -m -g kullanıcı_grubu -G ek_gruplar -s kullanılacak_shell kullanıcı_adı

Örnek olarak:

useradd -m -g users -G wheel,storage,power -s /bin/bash tunc

Bu işlemi takiben hem root kullanıcısı hem de yeni oluşturduğunuz kullanıcı için şifre belirlemelisiniz.

passwd ---- > root şifresi için

passwd kullanıcı_adı ---- > kullanıcı şifresi için

wheel grubuna dahil edilen normal kullanıcıların sudo komutunu kullanarak yönetici komutlarını uygulayabilmelerini istiyorsanız buna bağlı ayarları yapmalısınız.

EDITOR=vim visudo

Bu komut ile açılan dosyada %wheel ALL=(ALL) ALL satırını uncomment etmelisiniz.

Bu aşamada artık internet ayarlarını tekrar, bu sefer içine chroot ettiğiniz sistem için tekrar yapıp kurulmuş olan yeni sistem için dhcpcd servisini aktif hale getirmelisiniz.

vim /etc/dhcpcd.conf
systemctl enable dhcpcd

Sistemin içine boot edebilmek için GRUB'ı yükleyip kurmalısınız. Eğer birden fazla işletim sistemi yüklüyse ve GRUB'ın konfigürasyon dosyası oluştururken bunu da dikkate almasını istiyorsanız os-prober paketini de bu aşamada yüklemelisiniz.

pacman -S grub os-prober
grub-install --target=i386-pc --recheck /dev/sda
grub-mkconfig -o /boot/grub/grub.cfg

Bu işemin sonucunda /dev/sda cihazına GRUB'ı yüklemiş oldunuz ve makine ne zaman bu cihazdan boot ederse, ayarları bu basamakta yapılan GRUB ile açılacaktır.

Bu basamaklar tamamlandıktan sonra chroot ortamından çıkıp partition'larınızı unmount edebilirsiniz.

exit
umount -R /mnt

Bilgisayarınızı teniden başlatıp yükleme diskini bilgisayardan çıkartın. Bu aşamada Arch Linux sistem kurulumu tamamlanmış olur. Kurulum tamamlandıktan sonra ilk olarak sisteminizi güncellemeniz tavsiye edilir.

pacman -Syu