awk ve sed

GNU/Linux üzerinde awk ve sed ikilisi, standart girdi/çıktı işlemlerinde sıkça kullanılan, metin değişikliğine yarayan programlardır.

Her ne kadar her ikisi için de kompleks programlar yazılabiliyor olsa da, bu bölümde ana hatlarıyla nasıl kullanıldıklarını ve en sık işinize yarayacak yönlerini inceleyeceğiz.

awk

awk çoğunlukla tablarla ayrılmış verilerin belirli sütununu almakta veya sırasını değiştirmekte kullanılır. Örneğin ls -l çıktısını ayıklamak için aşağıdaki yöntem kullanılabilir.

eaydin@dixon ~/calisma $ ls -l *.txt
-rw-r--r-- 1 eaydin eaydin 33 Nov 28 14:56 test2.txt
-rw-r--r-- 1 eaydin eaydin 55 Nov 28 13:49 test3.txt
-rw-r--r-- 1 eaydin eaydin 69 Nov 28 13:49 test4.txt
-rw-r--r-- 1 eaydin eaydin 33 Nov 28 15:01 test.txt
-rw-r--r-- 1 eaydin eaydin 33 Nov 28 15:00 yedek-test2.txt
-rw-r--r-- 1 eaydin eaydin 40 Nov 28 15:00 yedek-test.txt
eaydin@dixon ~/calisma $ ls -l *.txt | awk '{print "Dosya Adı: "$9" Boyut: "$5" kB"}'
Dosya Adı: test2.txt Boyut: 33 kB
Dosya Adı: test3.txt Boyut: 55 kB
Dosya Adı: test4.txt Boyut: 69 kB
Dosya Adı: test.txt Boyut: 33 kB
Dosya Adı: yedek-test2.txt Boyut: 33 kB
Dosya Adı: yedek-test.txt Boyut: 40 kB

Ayracı boşluk karakteri haricinde bir karakter olarak tanımlamak için -F argümanı kullanılır.

eaydin@dixon ~/calisma $ tail -n 5 /etc/passwd
saned:x:113:123::/home/saned:/bin/false
speech-dispatcher:x:114:29:Speech Dispatcher,,,:/var/run/speech-dispatcher:/bin/sh
eaydin:x:1000:1000:Emre,,,:/home/eaydin:/bin/bash
nvidia-persistenced:x:115:124:NVIDIA Persistence Daemon,,,:/:/sbin/nologin
sshd:x:116:65534::/var/run/sshd:/usr/sbin/nologin
eaydin@dixon ~/calisma $ tail -n 5 /etc/passwd | awk -F":" '{print "Kullanıcı: "$1}'
Kullanıcı: saned
Kullanıcı: speech-dispatcher
Kullanıcı: eaydin
Kullanıcı: nvidia-persistenced
Kullanıcı: sshd

Sitem üzerinde tanımlanmış değişkenleri alıp işleyebiliriz de.

eaydin@dixon ~/calisma $ X=10
eaydin@dixon ~/calisma $ echo $X
10
eaydin@dixon ~/calisma $ tail -n 5 /etc/passwd | \
awk -F":" -v val=$X '{print val " Kullanıcı: "$1}'
10 Kullanıcı: saned
10 Kullanıcı: speech-dispatcher
10 Kullanıcı: eaydin
10 Kullanıcı: nvidia-persistenced
10 Kullanıcı: sshd
eaydin@dixon ~/calisma $ tail -n 5 /etc/passwd | \
awk -F":" -v val=$X '{print val+1 " Kullanıcı: "$1;val=val+1}'
11 Kullanıcı: saned
12 Kullanıcı: speech-dispatcher
13 Kullanıcı: eaydin
14 Kullanıcı: nvidia-persistenced
15 Kullanıcı: sshd

Dosya içeriğindeki satırları etrafında tırnakla gösterebilmek için, şöyle teknikler kullanılabilir.

eaydin@dixon ~/calisma $ cat liste
PHP
Python
Ruby
Go
Perl
eaydin@dixon ~/calisma $ awk '{print q $0 q}' q="'" liste
'PHP'
'Python'
'Ruby'
'Go'
'Perl'
eaydin@dixon ~/calisma $ awk '{print q $0 q}' q='"' liste
"PHP"
"Python"
"Ruby"
"Go"
"Perl"

Aşağıdaki örnek, dosyayı okuyup ilk karaktere bakıyor, ilk karaker P ise bütün satırı yazdırıyor, değilse sadece ilk karakteri yazdırıyor.

eaydin@dixon ~/calisma $ awk '{ if(substr($0,0,1)=="P") {print $0} \
else { print substr($0,0,1)}}' liste
PHP
Python
R
G
Perl

sed

sed dosyalar veya standart girdi üzerinde değişiklik yapmaya yarayan bir araçtır. Regular expression desteklediği gibi basit işlemler için de sıklıkla kullanılır. Örneğin yukarıda kullandığımız liste dosyasında içinde PHP geçen satırı # ile açıklama satırı haline getirmek isteseydik

eaydin@dixon ~/calisma $ sed '/PHP/s/^/#/' liste
#PHP
Python
Ruby
Go
Perl

Yukarıdaki komutun yaptığı işlem basittir. liste dosyası içinde PHP ifadesini saradı, s ile değişiklik yapılacağı bildirildi, ^ ile satırın başına # karakterinin ekleneceği ifade edildi.

Eğer bu satırı silmek isteseydik;

eaydin@dixon ~/calisma $ sed '/PHP/d' liste
Python
Ruby
Go
Perl

Eğer başında P geçen bütün satırları silmek isteseydik;

eaydin@dixon ~/calisma $ sed '/^P/d' liste
Ruby
Go

Çoğunlukla sed kullanımında s komutunu başta görürsünüz. Örneğin satırlarımızda h harflerini bulsak ve bu harften önce ve sonra < ile > işaretleri koymak istesek;

eaydin@dixon ~/calisma $ sed 's/[hH]/<&>/' liste 
P<H>P
Pyt<h>on
Ruby
Go
Perl

Öte yandan, sadece h harflerinin değil, içinde h harfi geçen satırın tamamını etiketlemek isteseydik,

eaydin@dixon ~/calisma $ sed 's/.*[hH].*/<&>/' liste 
<PHP>
<Python>
Ruby
Go
Perl

Gördüğünüz gibi bu örneklerde, bulduğumuz satırı ifade eden karakter & ile gösteriliyor.

Yaygın Sed Kullanımları

Boş Satırları Silme

Dosyamıza boş satırlar ekleyelim.

eaydin@dixon ~/calisma $ cat liste 


PHP
Python

Ruby
Go
Perl

Bu satırları silmek için aşağıdaki yöntem kullanılabilir,

eaydin@dixon ~/calisma $ sed '/^\s*$/d' liste
PHP
Python
Ruby
Go
Perl

Satır Öncesi Boşlukları Silme

eaydin@dixon ~/calisma $ cat liste
PHP
   Python
Ruby
Go
Perl
eaydin@dixon ~/calisma $ sed 's/^[ ]*//' liste
PHP
Python
Ruby
Go
Perl

Satır Sonrası Boşlukları Silme

eaydin@dixon ~/calisma $ sed 's/[ ]*$//' liste

Birden Fazla Boşluğu Tek Boşluk ile Değiştirme

eaydin@dixon ~/calisma $ cat liste
PHP
   Python
Ruby     .  
Go  Kolay    Öğrenilir
Perl
eaydin@dixon ~/calisma $ sed 's/  */ /g' liste
PHP
 Python
Ruby . 
Go Kolay Öğrenilir
Perl

Açıklama Satırı Ekleme

İçinde o veya r harfi geçen satırları # ile açıklama satırı haline getirelim.

eaydin@dixon ~/calisma $ sed -e '/[o|r]/s/^#*/#/' liste
PHP
#Python
Ruby  
#Go
#Perl

Açıklama Satırlarını Kaldırma

Dosyanızda açıklama satırları çok çeşitli hallerde olabilir, aşağıdaki örneği inceleyelim.

eaydin@dixon ~/calisma $ cat aciklama
PHP
#Python
#Python2
Ruby  
###Go
###Go2
# Perl
# Per2
  #C
  #C2

Burada hem başında boşluk olan satırlar var, hem birden fazla # ile başlayan satırlar var, hem de #den sonra boşluk içeren satırlar var. Tamamını uncomment edebilmek için aşağıdaki yöntem kullanılabilir.

eaydin@dixon ~/calisma $ sed 's/^[ ]*#*//' aciklama
PHP
Python
Python2
Ruby  
Go
Go2
 Perl
 Per2
C
C2

İçinde sadece 2 geçen satırların açıklamasını kaldırmak istersek,

eaydin@dixon ~/calisma $ sed 's/^[ ]*#*\(.*2\)/\1/' aciklama
PHP
#Python
Python2
Ruby  
###Go
Go2
# Perl
 Per2
  #C
C2

Satır Numaralandırma

sed = dosyaismi kullanımı, her satırı tek tek yazdırıp, öncesine satır numarasını yazdırır. Örneğin

eaydin@dixon ~/calisma $ sed = liste
1
PHP
2
Python
3
Ruby
4
Go
5
Perl

Öyleyse sed ile bu satırlarda \n karakterlerini \t ile değiştirip tablarla satırlarımızı gösterebiliriz.

eaydin@dixon ~/calisma $ sed = liste | sed 'N;s/\n/\t/'
1    PHP
2    Python
3    Ruby
4    Go
5    Perl