Veritabanı

Veritabanları, yapılandırılmış bilgileri (verileri) depolamak, yönetmek, sorgulamak ve güncellemek için kullanılan organize sistemlerdir. Modern uygulamaların ve web sitelerinin temel taşlarından biridir.

Neden Veritabanı Kullanılır?

Veri Kalıcılığı: Uygulama kapansa veya sistem yeniden başlasa bile verilerin saklanmasını sağlar.
Veri Bütünlüğü: Belirlenen kurallar (kısıtlamalar, veri tipleri) aracılığıyla verinin doğruluğunu ve tutarlılığını korur.
Verimli Erişim: Büyük miktarda veri içinden istenen bilgiye hızlı ve verimli bir şekilde erişmek için indeksleme ve sorgulama mekanizmaları sunar.
Eşzamanlılık Kontrolü: Birden fazla kullanıcının veya uygulamanın aynı anda veritabanına güvenli bir şekilde erişmesini ve değişiklik yapmasını yönetir.
Güvenlik: Kullanıcı yetkilendirme ve erişim kontrolü mekanizmaları ile verilere kimin erişebileceğini ve hangi işlemleri yapabileceğini sınırlar.
Yedekleme ve Kurtarma: Veri kaybına karşı yedekleme ve kurtarma mekanizmaları sunar.

Veritabanı Türleri

Birçok farklı veritabanı modeli bulunmaktadır, ancak en yaygın olanlardan bazıları şunlardır:

İlişkisel Veritabanları (Relational Databases - RDBMS): Verileri satırlar ve sütunlardan oluşan tablolarda saklar. Tablolar arasında ilişkiler kurulabilir. SQL (Structured Query Language) sorgulama dili kullanılır. En yaygın kullanılan türdür. Örnekler: MySQL, MariaDB, PostgreSQL, SQLite, Oracle Database, Microsoft SQL Server.
NoSQL Veritabanları: İlişkisel modelin kısıtlamalarına alternatif olarak geliştirilmişlerdir. Farklı veri modelleri kullanırlar:
- Belge Tabanlı (Document): Verileri JSON/BSON benzeri belgelerde saklar (örn. MongoDB, Couchbase).
- Anahtar-Değer (Key-Value): Basit anahtar-değer çiftleri olarak saklar (örn. Redis, Memcached).
- Sütun Ailesi (Column-Family): Büyük veri setleri için optimize edilmiştir (örn. Cassandra, HBase).
- Grafik (Graph): Veriler arasındaki ilişkileri ön plana çıkarır (örn. Neo4j, ArangoDB).

İlişkisel Veritabanı Nedir?

İlişkisel veritabanları, verileri önceden tanımlanmış bir şemaya göre yapılandırılmış tablolarda saklar.

Tablolar (Tables): Belirli bir türdeki verileri tutar (örn. 'kullanicilar', 'urunler', 'siparisler').
Satırlar (Rows/Records): Tablodaki her bir kaydı temsil eder (örn. belirli bir kullanıcı, belirli bir ürün).
Sütunlar (Columns/Fields/Attributes): Bir kaydın belirli bir özelliğini temsil eder (örn. 'kullanici_adi', 'email', 'urun_fiyati'). Her sütunun belirli bir veri tipi vardır (örn. INTEGER, VARCHAR, DATE).
Anahtarlar (Keys):
- Birincil Anahtar (Primary Key): Tablodaki her satırı benzersiz şekilde tanımlayan bir veya daha fazla sütun.
- Yabancı Anahtar (Foreign Key): Bir tablodaki sütunun, başka bir tablonun birincil anahtarına başvurarak tablolar arasında ilişki kurmasını sağlar.
SQL (Structured Query Language): İlişkisel veritabanlarında veri tanımlamak (CREATE TABLE), veri işlemek (INSERT, UPDATE, DELETE) ve veri sorgulamak (SELECT) için kullanılan standart dildir.

Bu kitapta, Linux ortamında yaygın olarak kullanılan ilişkisel veritabanlarından MySQL (ve onun topluluk tarafından geliştirilen popüler bir çatalı olan MariaDB) üzerine odaklanılacaktır. Ayrıca, güçlü ve açık kaynaklı bir alternatif olan PostgreSQL de sıklıkla tercih edilen bir seçenektir.

Previousat NextMySQL

Last updated 1 month ago

Neden Veritabanı Kullanılır?

Veri Kalıcılığı: Uygulama kapansa veya sistem yeniden başlasa bile verilerin saklanmasını sağlar.

Veri Bütünlüğü: Belirlenen kurallar (kısıtlamalar, veri tipleri) aracılığıyla verinin doğruluğunu ve tutarlılığını korur.

Verimli Erişim: Büyük miktarda veri içinden istenen bilgiye hızlı ve verimli bir şekilde erişmek için indeksleme ve sorgulama mekanizmaları sunar.

Eşzamanlılık Kontrolü: Birden fazla kullanıcının veya uygulamanın aynı anda veritabanına güvenli bir şekilde erişmesini ve değişiklik yapmasını yönetir.

Güvenlik: Kullanıcı yetkilendirme ve erişim kontrolü mekanizmaları ile verilere kimin erişebileceğini ve hangi işlemleri yapabileceğini sınırlar.

Yedekleme ve Kurtarma: Veri kaybına karşı yedekleme ve kurtarma mekanizmaları sunar.

Veritabanı Türleri

Birçok farklı veritabanı modeli bulunmaktadır, ancak en yaygın olanlardan bazıları şunlardır:

İlişkisel Veritabanları (Relational Databases - RDBMS): Verileri satırlar ve sütunlardan oluşan tablolarda saklar. Tablolar arasında ilişkiler kurulabilir. SQL (Structured Query Language) sorgulama dili kullanılır. En yaygın kullanılan türdür. Örnekler: MySQL, MariaDB, PostgreSQL, SQLite, Oracle Database, Microsoft SQL Server.

NoSQL Veritabanları: İlişkisel modelin kısıtlamalarına alternatif olarak geliştirilmişlerdir. Farklı veri modelleri kullanırlar:

Belge Tabanlı (Document): Verileri JSON/BSON benzeri belgelerde saklar (örn. MongoDB, Couchbase).
Anahtar-Değer (Key-Value): Basit anahtar-değer çiftleri olarak saklar (örn. Redis, Memcached).
Sütun Ailesi (Column-Family): Büyük veri setleri için optimize edilmiştir (örn. Cassandra, HBase).
Grafik (Graph): Veriler arasındaki ilişkileri ön plana çıkarır (örn. Neo4j, ArangoDB).

İlişkisel Veritabanı Nedir?

İlişkisel veritabanları, verileri önceden tanımlanmış bir şemaya göre yapılandırılmış tablolarda saklar.

Tablolar (Tables): Belirli bir türdeki verileri tutar (örn. 'kullanicilar', 'urunler', 'siparisler').

Satırlar (Rows/Records): Tablodaki her bir kaydı temsil eder (örn. belirli bir kullanıcı, belirli bir ürün).

Sütunlar (Columns/Fields/Attributes): Bir kaydın belirli bir özelliğini temsil eder (örn. 'kullanici_adi', 'email', 'urun_fiyati'). Her sütunun belirli bir veri tipi vardır (örn. INTEGER, VARCHAR, DATE).

Anahtarlar (Keys):

Birincil Anahtar (Primary Key): Tablodaki her satırı benzersiz şekilde tanımlayan bir veya daha fazla sütun.
Yabancı Anahtar (Foreign Key): Bir tablodaki sütunun, başka bir tablonun birincil anahtarına başvurarak tablolar arasında ilişki kurmasını sağlar.

SQL (Structured Query Language): İlişkisel veritabanlarında veri tanımlamak (CREATE TABLE), veri işlemek (INSERT, UPDATE, DELETE) ve veri sorgulamak (SELECT) için kullanılan standart dildir.