Yazdığınız programların kullanıcı ile etkileşimini sağlayan çeşitli menüler oluşturmak isteyebilirsiniz. Aşağıda iki yöntemini sunacağız.
select Komutu
Bash kabuğunun kendi içinde bulunan select komutu, kullanıcıya numaralandırılmış bir seçenek listesi sunar ve seçilen öğeye göre işlem yapmanızı sağlar. for döngüsüne benzer bir yapısı vardır.
#!/bin/bash
# Boşluk içeren seçenekler için tırnak kullanmak daha güvenli olabilir
# veya bir dizi (array) kullanılabilir:
# SECENEKLER=("Disk Durumu" Yardım Çıkış)
# select i in "${SECENEKLER[@]}"; do ...
SECENEKLER="Disk-Durumu Yardim Cikis"
# PS3 değişkeni select'in göstereceği istemi (prompt) ayarlar
PS3="Lütfen bir seçenek girin (1-3): "
echo "Bir işlem seçin:"
select i in $SECENEKLER; do
# Modern test [[ ... ]] kullanımı
if [[ "$i" == "Cikis" ]]; then
echo "Çıkılıyor..."
break # Döngüden çık
elif [[ "$i" == "Yardim" ]]; then
echo "Yardım menüsü gösteriliyor..."
# Burada yardım metni gösterilebilir
elif [[ "$i" == "Disk-Durumu" ]]; then
echo "Disk durumu:"
df -h
else
# Kullanıcı geçersiz bir numara girerse $i boş olur
# $REPLY değişkeni kullanıcının girdiği ham değeri içerir
echo "Geçersiz seçenek: $REPLY"
fi
done
Örnek Çalıştırma:
$ ./select.sh
Bir işlem seçin:
1) Disk-Durumu
2) Yardim
3) Cikis
Lütfen bir seçenek girin (1-3): 1
Disk durumu:
Filesystem Size Used Avail Use% Mounted on
/dev/sda3 346G 32G 296G 10% /
udev 3,8G 0 3,8G 0% /dev
tmpfs 777M 1,5M 775M 1% /run
/dev/sda6 374G 150G 225G 40% /media/backups
Lütfen bir seçenek girin (1-3): 4
Geçersiz seçenek: 4
Lütfen bir seçenek girin (1-3): 3
Çıkılıyor...
$
whiptail (ve dialog)
whiptail, newt kütüphanesini kullanarak terminalde metin tabanlı grafiksel diyalog kutuları (mesaj kutuları, giriş kutuları, menüler vb.) oluşturmanızı sağlayan bir programdır. Kurulum betiklerinde veya basit TUI (Text User Interface) uygulamalarında kullanıcı etkileşimi için sıkça kullanılır.
Benzer bir araç olan dialog, ncurses kütüphanesini kullanır ve genellikle whiptail ile çok benzer komut satırı seçeneklerine sahiptir. Sisteminizde hangisinin kurulu olduğuna bağlı olarak birini tercih edebilirsiniz (sudo apt install whiptail veya sudo apt install dialog / sudo dnf install newt veya sudo dnf install dialog).
Aşağıda whiptail ile bazı yaygın diyalog kutusu örnekleri verilmiştir.
Not:whiptail genellikle kullanıcı seçimini veya girdisini standart hataya (stderr - FD 2) yazar. Bunu bir değişkene atamak için, standart hata ile standart çıktının yerini değiştirmek gerekir. Örneklerdeki 3>&1 1>&2 2>&3 ifadesi bu işlemi yapar:
3>&1: Geçici olarak FD 3'ü orijinal standart çıktıya (FD 1) yönlendirir.
1>&2: Standart çıktıyı (FD 1) standart hataya (FD 2) yönlendirir (whiptail'in arayüzü buraya gider).
2>&3: Standart hatayı (FD 2 - whiptail'in çıktısı) orijinal standart çıktıya (artık FD 3'te saklanan) yönlendirir.
Bu sayede $(...) komut yakalama mekanizması, whiptail'in stderr'e yazdığı sonucu yakalayabilir.
msgbox
Aşağıdaki gibi bir komut ile görsel bir uyarı sağlayabilirsiniz.
whiptail --title "Bilgi" --msgbox "Bu bir uyarı mesajıdır." 10 50
Örneğin Ok yerine Tamam yazmasını sağlayabilirdik:
whiptail --msgbox "Bu bir uyarı mesajıdır." 10 50 --ok-button "Tamam"
yes/no
Programınızın basit Evet/Hayır soruları sormasını sağlayabilirsiniz. whiptail --yesno komutu, kullanıcı "Evet" seçerse 0, "Hayır" seçerse 1 çıkış koduyla sonlanır. $? ile bu kontrol edilebilir.
#!/bin/bash
if whiptail --title "Anket" --yesno "GNU/Linux'u özgür buluyor musunuz?" \
--yes-button Evet --no-button Hayır 10 60; then
whiptail --msgbox "Çok haklısınız!" --ok-button Tamam 10 40
else
whiptail --msgbox "Yanılıyor olabilirsiniz?" --ok-button Tamam 10 40
fi
inputbox
Kullanıcıdan metin girdisi almak için inputbox kullanılır. Girilen metin standart hataya yazdırılır.
#!/bin/bash
# Mevcut hostname'i al
mevcut_hostname=$(hostname)
# Kullanıcıdan yeni hostname'i iste, sonucu YENI_HOSTNAME değişkenine ata
YENI_HOSTNAME=$(whiptail --inputbox "Yeni Hostname Giriniz:" \
8 60 "$mevcut_hostname" --title "Hostname Değiştirme" --ok-button Tamam \
--cancel-button İptal 3>&1 1>&2 2>&3)
# Kullanıcının Tamam mı İptal mi seçtiğini kontrol et ($? çıkış kodudur)
exit_status=$?
# Eğer Tamam seçildiyse (çıkış kodu 0) ve girilen değer boş değilse
if [[ $exit_status -eq 0 ]] && [[ -n "$YENI_HOSTNAME" ]]; then
echo "Hostname '$YENI_HOSTNAME' olarak değiştiriliyor..."
# sudo hostnamectl set-hostname "$YENI_HOSTNAME" # Modern systemd yöntemi
# veya sadece geçici olarak: sudo hostname "$YENI_HOSTNAME"
else
echo "İşlem iptal edildi veya boş değer girildi."
fi
menu
Kullanıcıya bir listeden tek bir seçim yapma imkanı sunar. Seçilen öğenin "etiketi" standart hataya yazdırılır.
#!/bin/bash
# Menü seçenekleri: "Etiket" "Açıklama" şeklinde çiftler halinde
SECIM=$(whiptail --title "Programlama Menüsü" \
--menu "Favori dilinizi seçin" 17 60 5 \
"Python" "Guido van Rossum tarafından geliştirildi" \
"C" "Dennis M. Ritchie tarafından geliştirildi" \
"Perl" "Larry Wall tarafından geliştirildi" \
"Bash" "Brian Fox tarafından geliştirildi" \
"Rust" "Mozilla tarafından geliştirildi" 3>&1 1>&2 2>&3)
exit_status=$?
if [[ $exit_status -eq 0 ]]; then
echo "Seçtiğiniz dil: $SECIM"
else
echo "Dil seçmediniz veya iptal ettiniz."
fi
checklist
Kullanıcıya bir listeden birden fazla seçim yapma (işaretleme) imkanı sunar. Seçilen öğelerin etiketleri, tırnak içinde ve boşlukla ayrılarak standart hataya yazdırılır.
#!/bin/bash
# Menü seçenekleri: "Etiket" "Açıklama" "ON/OFF" (başlangıç durumu)
SECIMLER=$(whiptail --title "Programlama Menüsü" --checklist \
"Kullandığınız Dilleri Seçin (Boşluk ile işaretleyin)" 15 60 5 \
"Python" "Guido van Rossum" ON \
"C" "Dennis M. Ritchie" OFF \
"Perl" "Larry Wall" OFF \
"Bash" "Brian Fox" ON \
"Java" "James Gosling" OFF 3>&1 1>&2 2>&3)
exit_status=$?
if [[ $exit_status -eq 0 ]]; then
echo "Seçtiğiniz diller: $SECIMLER"
else
echo "Dil seçmediniz veya iptal ettiniz."
fi
radiolist
checklist'e benzer, ancak kullanıcıya listeden sadece bir tane seçim yapma imkanı sunar. Seçilen öğenin etiketi standart hataya yazdırılır.
#!/bin/bash
# Menü seçenekleri: "Etiket" "Açıklama" "ON/OFF" (sadece biri ON olabilir)
SECIM=$(whiptail --title "Programlama Menüsü" --radiolist \
"En çok kullandığınız dili seçin" 15 60 5 \
"Python" "Guido van Rossum" OFF \
"C" "Dennis M. Ritchie" ON \
"Perl" "Larry Wall" OFF \
"Bash" "Brian Fox" OFF \
"Go" "Google" OFF 3>&1 1>&2 2>&3)
exit_status=$?
if [[ $exit_status -eq 0 ]]; then
echo "En çok kullandığınız dil: $SECIM"
else
echo "Dil seçmediniz veya iptal ettiniz."
fi
