CentOS, Debian ve FreeBSD Ana Sürümlerin Farkları

Linux ve BSD dünyasında birçok farklı dağıtım bulunmaktadır. Her birinin kendine özgü felsefesi, geliştirme modeli ve hedef kitlesi vardır. Sunucu ortamları için en yaygın kullanılanları genellikle Red Hat Enterprise Linux (RHEL) tabanlı dağıtımlar, Debian tabanlı dağıtımlar ve FreeBSD'dir.

Bu bölümde, bu ana grupların temel farklılıklarına ve özelliklerine odaklanacağız. Unutulmamalıdır ki, "en iyi" dağıtım diye bir kavram yoktur; en uygun dağıtım, projenin gereksinimlerine, sistem yöneticisinin deneyimine ve kişisel tercihlere bağlı olarak değişir.

Red Hat Enterprise Linux (RHEL) ve Türevleri (CentOS Stream, Rocky Linux, AlmaLinux)

• Köken: Ticari bir ürün olan Red Hat Enterprise Linux'u temel alırlar. RHEL, kurumsal düzeyde destek ve uzun vadeli kararlılık sunar.

• CentOS Projesi: Eskiden RHEL'in birebir kopyası olan CentOS Linux, popüler bir ücretsiz alternatifti. Ancak proje, RHEL'in bir sonraki sürümüne giden geliştirme dalı olan CentOS Stream'e odaklanmıştır. CentOS Stream, daha hızlı güncellemeler sunar ancak RHEL kadar uzun vadeli kararlılığa sahip olmayabilir.

• RHEL Klonları (Rocky Linux, AlmaLinux): CentOS Linux'un yerini doldurmak amacıyla topluluk tarafından geliştirilen dağıtımlardır. RHEL ile tam uyumluluk ve benzer bir kararlılık sunmayı hedeflerler.

• Paket Yönetimi: RPM paket formatını ve yum / dnf paket yöneticilerini kullanırlar.

• Release Modeli: Genellikle belirli aralıklarla çıkan ana sürümlere (point releases) sahiptirler (CentOS Stream daha çok rolling release'e yakındır). Uzun destek süreleri (LTS) sunarlar.

• SELinux: Güvenlik odaklı bir yapıya sahiptirler ve SELinux (Security-Enhanced Linux) genellikle varsayılan olarak etkindir.

• Hedef Kitle: Kurumsal ortamlar, sunucular, kararlılık ve uzun vadeli destek arayan kullanıcılar.

Debian ve Türevleri (Ubuntu)

• Köken: Tamamen topluluk tarafından yönetilen, köklü ve etkili bir projedir. Özgür yazılım ilkelerine sıkı sıkıya bağlıdır ("Debian Sosyal Sözleşmesi").

• Ubuntu: Debian'ı temel alan, Canonical firması tarafından desteklenen popüler bir dağıtımdır. Hem masaüstü hem de sunucu ortamlarında yaygın olarak kullanılır. Debian'a göre daha sık sürüm çıkarır ve bazen daha güncel paketler içerir.

• Paket Yönetimi: DEB paket formatını ve apt (Advanced Package Tool) paket yöneticisini kullanırlar. Geniş bir yazılım deposuna sahiptirler.

• Release Modeli: Debian'ın üç ana dalı vardır: stable (kararlı, eski ama güvenilir paketler), testing (bir sonraki kararlı sürüm için hazırlık) ve unstable (en güncel paketler, geliştirme dalı). Ubuntu'nun ise belirli aralıklarla çıkan sürümleri ve uzun destekli (LTS) sürümleri bulunur.

• Felsefe: Özgür yazılım, topluluk yönetimi ve evrensel işletim sistemi olma hedefleri ön plandadır.

• Hedef Kitle: Sunucular, masaüstü kullanıcıları, geliştiriciler, geniş paket deposu ve esneklik arayanlar.

FreeBSD

• Köken: Berkeley Software Distribution (BSD) Unix'ten türemiştir. Linux'tan farklı bir çekirdek ve temel sistem araçları kullanır.

• Geliştirme Modeli: İşletim sistemi çekirdeği ve temel kullanıcı alanı araçları (userland) tek bir ekip tarafından birlikte geliştirilir. Bu, daha entegre ve tutarlı bir sistem sağlar. Linux dağıtımlarında ise çekirdek ayrı, kullanıcı alanı araçları farklı projeler tarafından geliştirilir ve dağıtım tarafından bir araya getirilir.

• Paket Yönetimi: İki ana yöntem vardır:

  • Ports Collection: Kaynak koddan derleme yaparak yazılım kurmayı sağlayan bir sistemdir. Yüksek düzeyde özelleştirme imkanı sunar.

  • pkg: Önceden derlenmiş ikili (binary) paketleri kurmayı sağlayan modern paket yöneticisidir.

• Release Modeli: Belirli aralıklarla çıkan kararlı sürümleri (RELEASE) ve geliştirme dalları (STABLE, CURRENT) bulunur. Güvenlik ve kararlılığa büyük önem verilir.

• Özellikler: Güçlü ağ yığını (network stack), ZFS dosya sistemi desteği, Jails (hafif sanallaştırma/konteyner benzeri yapı) gibi özellikleriyle bilinir.

• Lisans: Linux'un kullandığı GPL yerine daha esnek olan BSD lisansını kullanır.

• Hedef Kitle: Ağ cihazları, sunucular, yüksek performans ve kararlılık gerektiren sistemler, Unix felsefesine yakınlık duyanlar.

Sonuç

Hangi dağıtım ailesinin veya FreeBSD'nin seçileceği, tamamen ihtiyaçlara ve önceliklere bağlıdır.

• Kurumsal destek, RHEL uyumluluğu ve uzun vadeli kararlılık öncelikliyse RHEL veya klonları (Rocky/AlmaLinux) iyi bir seçenek olabilir. Geliştirme sürecine daha yakın olmak isteyenler CentOS Stream'i tercih edebilir.

• Geniş paket deposu, güçlü topluluk desteği ve esneklik aranıyorsa Debian veya Ubuntu uygun olabilir. Ubuntu, masaüstü kullanımı ve daha güncel paketler için popülerdir.

• Maksimum kararlılık, performans (özellikle ağ konusunda), ZFS gibi gelişmiş özellikler ve entegre sistem yapısı önemliyse FreeBSD güçlü bir alternatiftir.

Doug Gwyn'in Unix felsefesi üzerine söylediği şu söz, bu sistemlerin genel yaklaşımını özetler niteliktedir:

"Unix was not designed to stop its users from doing stupid things, as that would also stop them from doing clever things."

Bu sistemler, kullanıcıya büyük bir güç ve esneklik sunar, ancak bu gücün sorumlulukla kullanılması gerektiğini varsayar.