deb Paketleri

Debian ve türevi sistemlerde (Ubuntu, Mint vb.) kullanılan temel paket formatı .deb uzantılı dosyalardır. Bu dosyalar, programları, kütüphaneleri, yapılandırma dosyalarını ve ilgili betikleri içerir.

dpkg (Debian Package), .deb dosyalarını kurmak, kaldırmak ve sorgulamak için kullanılan düşük seviyeli komut satırı aracıdır.

Önemli Not: dpkg, paketleri doğrudan yönetir ancak bağımlılıkları otomatik olarak çözmez veya yönetmez. Paket kurma, kaldırma veya güncelleme gibi işlemler için genellikle apt (veya apt-get) gibi daha üst seviye paket yöneticilerinin kullanılması şiddetle tavsiye edilir. apt, depoları kullanarak gerekli bağımlılıkları otomatik olarak indirir ve kurar. dpkg daha çok indirilen .deb dosyalarını manuel olarak kurmak (ancak bağımlılıkları sağlamak sizin sorumluluğunuzdadır), kurulu paketleri sorgulamak veya düşük seviyeli paket manipülasyonları için kullanılır.

dpkg Komutu ile Sorgulama ve Yönetim

Paket Kurulumu (Bağımlılıkları Çözmez!):

İndirilmiş bir .deb dosyasını kurmak için -i (veya --install) kullanılır:

sudo dpkg -i paket-dosyası.deb

Not: Eğer bu paket, sistemde kurulu olmayan başka paketlere bağımlıysa, dpkg hata verecek ve paketi yapılandırmayacaktır. Bu durumda genellikle sudo apt --fix-broken install komutu ile eksik bağımlılıkların kurulması gerekir. Yerel bir .deb dosyasını bağımlılıklarıyla birlikte kurmanın daha kolay yolu apt kullanmaktır: sudo apt install ./paket-dosyası.deb.

Yüklü Paketleri Listeleme ve Sorgulama:

Sistemde kurulu paketleri (ve durumlarını) listelemek için -l (veya --list) kullanılır (less ile kullanmak faydalıdır):

# dpkg -l
Desired=Unknown/Install/Remove/Purge/Hold
| Status=Not/Inst/Conf-files/Unpacked/halF-conf/Half-inst/trig-aWait/Trig-pend
|/ Err?=(none)/Reinst-required (Status,Err: uppercase=bad)
||/ Name                                        Version                                             Architecture Description
+++-===========================================-===================================================-============-=====================================================================================================================
ii  accountsservice                             0.6.35-0ubuntu7.2                                   amd64        query and manipulate user account information
ii  acl                                         2.2.52-1                                            amd64        Access control list utilities
ii  acpi-support                                0.142                                               amd64        scripts for handling many ACPI events
ii  acpid                                       1:2.0.21-1ubuntu2                                   amd64        Advanced Configuration and Power Interface event daemon
ii  add-apt-key                                 1.0-0.5                                             all          Command line tool to add GPG keys to the APT keyring
ii  adduser                                     3.113+nmu3ubuntu3                                   all          add and remove users and groups
ii  adobe-flashplugin                           1:20151110.1-0trusty1                               amd64        Adobe Flash Player plugin
ii  alsa-base                                   1.0.25+dfsg-0ubuntu4                                all          ALSA driver configuration files
ii  alsa-utils                                  1.0.27.2-1ubuntu2                                   amd64        Utilities for configuring and using ALSA
ii  anacron                                     2.3-20ubuntu1                                       amd64        cron-like program that doesn't go by time
ii  apg                                         2.2.3.dfsg.1-2ubuntu1                               amd64        Automated Password Generator - Standalone version
ii  apt                                         1.0.1ubuntu2.10                                     amd64        commandline package manager
ii  apt-clone                                   0.3.1~ubuntu11.1                                    all          Script to create state bundles
ii  apt-transport-https                         1.0.1ubuntu2.10                                     amd64        https download transport for APT
ii  apt-utils                                   1.0.1ubuntu2.10                                     amd64        package management related utility programs

Belirli bir paketin yüklü olup olmadığını görmek için, paket ismi verebilirsiniz.

# Belirli bir paketin durumunu listele (grep ile filtreleyerek)
dpkg -l | grep htop
# veya doğrudan paket adıyla:
dpkg -l htop 

Çıktıdaki ilk iki harf (örn. ii) paketin durumunu gösterir:

• İlk harf (İstenen Durum): i (Install), h (Hold), r (Remove), p (Purge).

• İkinci harf (Mevcut Durum): n (Not installed), i (Installed), c (Config-files), U (Unpacked), F (Half-configured), H (Half-installed), W (Triggers-awaited), T (Triggers-pending).

• ii: İstenen ve mevcut durum "Installed".

• rc: Paket kaldırılmış (Removed) ancak yapılandırma dosyaları duruyor (Config-files).

Kurulu bir paket hakkında detaylı bilgi almak için -s (veya --status) kullanılır:

# dpkg -s htop
Package: htop
Status: install ok installed
Priority: optional
Section: utils
Installed-Size: 184
Maintainer: Ubuntu Developers <[e-mail]>
Architecture: amd64
Version: 1.0.2-3
Depends: libc6 (>= 2.15), libncursesw5 (>= 5.6+20070908), libtinfo5
Suggests: strace, ltrace
Description: interactive processes viewer
 Htop is an ncursed-based process viewer similar to top, but it
 allows one to scroll the list vertically and horizontally to see
 all processes and their full command lines.
 .
 Tasks related to processes (killing, renicing) can be done without
 entering their PIDs.
Original-Maintainer: Eugene V. Lyubimkin <[e-mail]>
Homepage: http://htop.sourceforge.net

# dpkg -s atop
dpkg-query: package 'atop' is not installed and no information is available
Use dpkg --info (= dpkg-deb --info) to examine archive files,
and dpkg --contents (= dpkg-deb --contents) to list their contents.

Kurulu bir paketin sisteme hangi dosyaları yüklediğini listelemek için -L (veya --listfiles) kullanılır:

dpkg -L htop

Belirli bir dosyanın hangi kurulu pakete ait olduğunu bulmak için -S (veya --search) kullanılır:

dpkg -S /bin/htop

Paket Kaldırma:

Uyarı: Aşağıdaki komutlar bağımlılıkları otomatik yönetmez. Genellikle apt remove veya apt purge kullanın.

Yüklü bir paketi kaldırmak (yapılandırma dosyaları kalır) için -r (veya --remove) kullanılır:

sudo dpkg -r htop

Bir paketi yapılandırma dosyalarıyla birlikte tamamen kaldırmak için -P (veya --purge) kullanılır:

sudo dpkg -P htop

Diğer İşlemler:

Bir .deb paket dosyasının içeriğini (kurmadan) listelemek için -c (veya --contents) kullanılır:

dpkg -c paket-dosyası.deb

Bir .deb paket dosyası hakkında bilgi (kontrol dosyası içeriği) almak için -I (veya --info) kullanılır:

dpkg -I paket-dosyası.deb

Kurulumu tamamlanmamış veya yarıda kalmış paketleri yapılandırmak için --configure -a kullanılır:

sudo dpkg --configure -a

(Bu işlem genellikle apt --fix-broken install komutunun bir parçası olarak da çalıştırılır.)

Özetle, dpkg .deb paketleriyle düşük seviyede çalışmak için temel araçtır, ancak bağımlılık yönetimi karmaşıklığı nedeniyle günlük kullanımda apt komutları tercih edilmelidir.