Sistem Yükünü İzleme
Last updated
Last updated
Linux üzerinde sistem kaynaklarınızı tüketen yazılımları izlemek için kullanılan en pratik programlardan birisi top programıdır. Program doğrudan CPU kullanımına göre sıralandırılmış sonuçlar döndürür.
top ekranı
Sisteminizdeki bütün CPU'ların işlem miktarını görmek için 1 tuşuna basılabilir.
Bütün CPU'ları gösteren top ekranı
CPU kullanımı incelenirken dikkat edilmesi gereken nokta, toplam değeri %100'ün üzerinde olmasının mümkün olduğudur Örneğin yukarıdaki örnekte kullandığımız sistemin 4 tane CPU'su bulunduğundan, toplam değer %400 olabilir. Bazı durumlarda bir CPU'nun %100'ün üzerinde değer vermesi mümkündür, bu top programının işlemci kullanımını tespit ederkenki hassasiyetiyle ilgilidir.
h tuşuna basılarak programın yardım ekranına erişilebilir.
Yukarıdaki yardım ekranından görülebileceği gibi, top ekranındaki değerleri sıralamak için f tuşu kullanılabilirmiş.
Hangi parametreye göre sıralanacağını gösteren ekran.
Yukarıdaki ekrandan memory seçerek top programının bellek tüketimine göre programları sıralaması sağlanabilir. Ardından q ile çıktığımızda ekranımız aşağıdakine benzer olacaktır.
Yukarıdaki örnekte python3 belleğin büyük çoğunluğun tüketirken görülüyor.
top programının renklendirilmiş ve daha kolay kullanılır hale getirilmiş bir versiyonu htop bazı sistemlerde bulunabilir. Daha kolay kullanım ve daha alışıldık bir görünüm sağlar.
htop ekran görüntüsü
Sistemin genel bellek tüketimini görmek için free komutu kullanılabilir.
Sistem kaynaklarının tümünü görmek istediğinizde en iyi seçeneklerden birisi atop'tır. Tüm donanımı ve prosesleri aynı pencerede görüntüleyebilen uygulama, yavaşlamaya neden olan donanım ya da yazılımın kolayca bulunabilmesini sağlamaktadır. Yapı olarak top'a çok benzer ancak daha detaylıdır ve sorunlu kaynakları daha parlak renkte gösterir.
top kullanılırken işlemleri öldürmek mümkündür. Ekranda k tuşuna bastığınızda, doğrudan en üstteki işlem seçilecektir. Bunun dışında bir işlem öldürülmek istenirse, ilgili işlemin PID'si yazılabilir. Ardından hangi sinyal ile öldürüleceği belirtilmelidir. Genel kanı 15 sinyali ile öldürmektir.
Aslında top programı arka planda aşağıdaki komutu çalıştırır.
15 numaralı sinyal, aslında programa TERMINATION sinyalini gönderir. Doğru yazılmış programlar bu sinyali işleyip kapanmaya çalışırlar. Örneğin açık dosyalarını kapatır, gerekli işlemlerini tamamlar vs. Eğer bir program bu sinyal ile ölmüyorsa, muhtemelen işlemleri arasında bir problem yaşamış demektir. Bu programları sonlandırmak için KILL sinyalini 9 ile göndermek gerekir. Bu sinyal her ne olursa olsun programın sonlandırılmasını sağlayacaktır.
Sistem üzerinde pek çok sinyal bulunur. Sinyallerin bir listesini görmek için kill -l komutu kullanılabilir. Örneğin 2 numaralı sinyal, INTERRUPT sinyalidir, kısacası bir program çalışırken klavyenizle CTRL+C göndermekle aynı işi yapar. Bazı durumlarda bu sinyali göndermek, veya programlarınız test etmek için yararlı olabilir.
Bir diğer örnek Hang Up (HUP) sinyalidir. 1 numaralı sinyal olan HUP, pek çok daemon tarafından restart olarak işlenir. Örneğin apache bu sinyali alıp işleyen servislerden birisidir. Apache'nin PID'sine HUP sinyali gönderilirse, Apache kendisini yeniden başlatır.
Sistem hakkında bilgi edinmeyi sağlayan bir diğer komut uptime komutudur. Sistemin ne kadar zamandır çalıştığını, kaç kişinin (terminalin) açık olduğunu, son birkaç dakikanın işlemci yükünün ortalamasını gösterir.
Sistemin ne zaman başlatıldığını görmek için who -b komutu da oldukça faydalıdır.
Öte yandan sisteme bağlı terminallerin bir listesini elde etmek için w programı kullanılabilir.
ps programı (process status) sistem üzerinde çalışan yazılımları, işlemleri tespit etmek için kullanılır. Yaygınlıkla kullanılan parametreler ps aux ve ps -ef şeklindedir. Bu parametreler ile işlemleri listeleyip, farklarına bakabilirsiniz. İşlemler listesinin başını görmek için çıktınızı head ile sınırlandırın, veya more ile sayfalara bölün.
İşlemlerin hiyerarşilerini görebilmek için ps axjf kullanılabilir. Böylece hangi işlemin, hangisinin parentı olduğu görülebilir. GNU/Linux üzerinde her zaman 1 numaralı PID'ye (Process ID) sahip işlem init_tir (sebebinin detaylarını ilerleyen bölümlerde göreceğiz). Bütün işlemler bu program tarafından spawn edilir. GNU/Linux'ta bir işlemin parent işlemini öldürdüğünüzde, child işlemleri de ölecektir. Dolayısıyla örneğin bir şekilde 1 numaralı işlemimiz ölürse, bütün sistem duracaktır. Bu durumun önüne geçebilmek için _init işlemi sistem tarafından korunur. init kendisine hangi sinyallerin gönderilebileceğine karar verir. Bu, yazılan Linux çekirdeklerine göre değişiklik gösterebilir, ancak hemen hepsi kill sinyaline izin vermez.
Linux üzerinde işlemlerin önceliği, onların ne kadar nice (iyi) olduklarıyla ifade edilir. Bir işlemin nice değeri ne kadar düşükse, o kadar "az iyi" olacağından, o kadar işlemci önceliği vardır, yani daha fazla sistem kaynağı tüketen işlemlerin nice değeri düşüktür. Önceliği düşük olan işlemleri daha _iyi_dir çünkü daha az sistem kaynağı tüketirler.
top komutu çıktısındaki NI sütunu, ilgili işlemin nice değerine karşılık gelir.
nice değeri -19/-20 ile 19/20 arasında değişebilir. Üst ve alt limitlerin değeri sistemlere göre farklılık gösterir.
Bir programı belirli bir nice değeri ile çalıştırmak istersek, programı çalıştırma esnasında bu değeri belirtmek gerekir.
Öte yandan, mevcut bir programın nice değerini değiştirmek istersek, programın PID değerini parametre olarak vermek gerekir.
Komutların mevcut nice değerini ps ile öğrenmek için, ps çıktısından bunu talep edebiliriz.
PROBLEM: Sistem üzerinde 20 dakikadan daha uzun süredir çalışan belirli bir işlemi bulun. ps komutunun uygun parametreleriyle elde edilebilir. Bu işlemi öldürün.
Yukarıdaki problemi çözen bir Python yazılımı https://github.com/eaydin/timebomb adresinde görülebilir. Bu yazılım standart GNU/Linux komutlarını kullanmaktadır.
